O programach security awareness. Czy technologia wystarczy, żeby ochronić Twoją firmę?

Spis treści

Żyjemy w czasach rosnących cyberzagrożeń, a Polska stała się jednym z najczęściej atakowanych krajów w Europie. Cyberataki, zarówno o podłożu finansowym, jak i w ramach wojny hybrydowej, uderzają w sektor publiczny, prywatny i infrastrukturę krytyczną. 

Jednym z głównych wektorów ataku pozostają techniki socjotechniczne, takie jak phishing. Skuteczną ochroną przed nimi są programy cyberawareness, które uczą pracowników identyfikowania i zgłaszania zagrożeń. Jednak samo szkolenie czy e-learning to za mało – kluczowa jest strategiczna i trwała zmiana kultury organizacyjnej. Jak ją wdrożyć?

Z tego artykułu dowiesz się:  

1. Czym jest kultura organizacyjna? 
2. Jak zmieniać kulturę organizacji krok po kroku? 
3. Jak mierzyć, czy osiągamy sukces? 
4. Jak sprawić, żeby programy cyberawanress były atrakcyjne dla pracowników? 

Dlaczego warto zainteresować się programami cyberawareness? 

Według raportu Verizon (2023), aż 74% naruszeń wynika z błędów ludzkich. Phishing pozostaje najczęściej stosowaną techniką ataków – raport Darktrace (2024) wykazał, że: 

70% phishingowych wiadomości przechodzi uwierzytelnianie DMARC, 
55% omija istniejące zabezpieczenia, 
38% to ukierunkowane ataki (spear-phishing), 
32% wykorzystuje AI i kody QR. 

Nawet najlepsze technologie nie ochronią organizacji, jeśli pracownicy klikają w podejrzane linki lub używają słabych haseł. Firmy inwestują w infrastrukturę cyberbezpieczeństwa, ale często marginalizują kluczowy element – kulturę bezpieczeństwa. 

Sama edukacja to za mało. Skuteczny security awareness wymaga zmiany kultury organizacyjnej, w której każdy – od CEO po pracownika pierwszej linii – czuje się odpowiedzialny za bezpieczeństwo. 

Człowiek może być najsłabszym ogniwem lub – dzięki dobrze wdrożonym programom cyberawareness – najsilniejszą linią obrony organizacji. Co więcej, budowanie świadomości cyberhigieny to obowiązek wynikający z regulacji takich jak DORA, NIS 2 czy nowelizowana UoKSC. 

Co to jest kultura organizacyjna?  

Każda firma ma swój unikalny sposób działania. W jednej organizacji jedzenie lunchu przy biurku może być normą, w innej – postrzegane jako aspołeczne. 

Kultura organizacyjna to zbiór niepisanych zasad i norm, które kształtują zachowania pracowników. Jest przekazywana nowym członkom i ma ogromny wpływ na funkcjonowanie firmy, w tym na cyberbezpieczeństwo. 

Wiele organizacji deklaruje priorytetowe podejście do bezpieczeństwa czy odpowiedzialności społecznej, ale bez strategicznych decyzji i konsekwentnych działań kultura organizacyjna nie ulega zmianie. 

Kluczowe elementy silnej i skutecznej kultury bezpieczeństwa:

Zarząd ambasadorem bezpieczeństwa

W kulturze organizacyjnej, która stawia bezpieczeństwo na pierwszym miejscu członkowie Zarządu i managerowie muszą być ambasadorami holistycznej kultury bezpieczeństwa. Niestety często jest odwrotnie – kierownicy organizacji naciskają na obejście zasad cybersecurity – najczęściej z powodu braku czasu. Przykład idzie z góry, a to na CTIO czy CISO leży odpowiedzialność przekonania Zarządu do przestrzegania i promowania zasad cyberbezpieczeństwa.  

Kompleksowe szkolenia i komunikacja  

Do zmiany kultury organizacyjnej konieczne są regularne, angażujące i aktualne szkolenia obejmujące szeroki zakres zagrożeń i najlepszych praktyk. Ekstremalnie ważne jest by informacje i komunikacja były przekazywane językiem zrozumiałym dla odbiorcy i dopasowane pod względem treści do grupy docelowej (inna treść dla działu księgowości, inna dla zarządu).  

Jednocześnie szkolenia jak i komunikacja muszą być ciekawe oraz podawane wielokanałowo i regularnie w celu utrwalenia wiedzy np. filmy, wygaszacze ekranu, warsztaty, konkursy, grywalizacja itp. 

Realistyczne symulacje

Aby ocenić aktualny stan cyberświadomości pracowników przeprowadzaj symulacje phishingu i inne ćwiczenia, które naśladują rzeczywiste scenariusze ataku. To pomoże pracownikom rozpoznawać zagrożenia i nauczyć się na nie reagować. Ważne, aby testy były dobrze przygotowane i realistyczne. Techniki stosowane przez edukatorów nie mogą być gorsze niż te, wykorzystywane przez cyberprzestępców, którzy stosują coraz bardziej wyrafinowane metody (patrz zdjęcie niżej – rozwiązanie zagadki na końcu artykułu).  
 
Zagadka – tylko jedna domena jest prawidłowa. Pozostałe 5 pochodzi od cyberprzestępców. Czy Ty i Twoi pracownicy potraficie rozpoznać oszustów? 

1. trecom.pl  
2. trecоm.pl  
3. trеcom.pl  
4. trеcоm.pl  
5. treсоm.pl  
6. trеcоm.pl  

Ciągła informacja zwrotna  

Po symulacjach i szkoleniach pracownicy powinni otrzymywać konstruktywne wskazówki, co poprawić. Kluczowe jest stworzenie bezpiecznego środowiska, w którym zgłaszanie podejrzanych incydentów nie budzi obaw przed negatywnymi konsekwencjami. 

Regularność i wyważone tempo 

Zmiana kultury organizacyjnej wymaga długofalowego podejścia. Programy security awareness powinny być prowadzone konsekwentnie, ale z umiarem – nadmiar komunikatów może prowadzić do znużenia i ignorowania treści. 

Jak zmienić kulturę organizacyjną krok po kroku? 

Budowanie kultury organizacyjnej opartej na cyberbezpieczeństwie to proces wymagający strategii i zaangażowania na wszystkich poziomach firmy. Kluczowym elementem jest integracja strategii cyberbezpieczeństwa oraz security awareness z ogólną strategią organizacji. Jak przeprowadzić tę zmianę skutecznie? 

1. Analiza i Zrozumienie Obecnej Kultury Organizacyjnej 

Diagnoza – Przeprowadź ocenę obecnej kultury organizacyjnej, identyfikując wartości, normy i zachowania pracowników. Wykorzystaj ankiety, wywiady oraz analizę codziennych praktyk. Określ, które elementy obecnej kultury wspierają bezpieczeństwo, a które je osłabiają. 

2. Definiowanie Nowej Wizji i Strategii 

Cel strategiczny – Jeśli Twoja organizacja nie posiada jeszcze strategii cyberbezpieczeństwa, to czas ją stworzyć. Jeśli istnieje – wzmocnij w niej elementy związane z cyberawareness. 

Transparentna komunikacja – Pracownicy muszą wiedzieć, dlaczego zmiana jest konieczna i jakie korzyści przyniesie. Podkreśl ich rolę w budowaniu kultury bezpieczeństwa. 

Przykład z góry – Zarząd i liderzy organizacji powinni aktywnie promować nową wizję i stosować ją w praktyce. 

Ambasadorzy zmian – Wybierz liderów opinii w firmie, którzy będą wspierać wdrażanie nowej kultury i angażować innych pracowników. 

3. Wdrażanie i Utrwalanie Zmian 

Ciągła edukacja – Organizuj regularne szkolenia z zakresu cyberbezpieczeństwa, które nie będą traktowane jako „obowiązek do odhaczenia”, ale realna wartość dla pracowników. 

Określenie KPI – Monitoruj skuteczność programu poprzez mierzalne wskaźniki, np.: 
✔️ % zgłoszonych podejrzanych wiadomości do IT 
✔️ % pracowników uczestniczących w szkoleniach 
✔️ Zmniejszenie liczby incydentów bezpieczeństwa wynikających z błędów ludzkich 

System nagród i odpowiedzialności – Wprowadź mechanizmy motywacyjne dla pracowników aktywnie wspierających kulturę bezpieczeństwa. Docenianie pozytywnych zachowań wzmacnia ich utrwalenie. 

4. Cierpliwość, Konsekwencja i Monitoring 

️Długofalowe podejście – Zmiana kultury organizacyjnej to proces, a nie jednorazowy projekt. Liderzy powinni konsekwentnie wspierać wdrożenie nowych wartości. 

Regularna analiza postępów – Monitoruj zmiany poprzez audyty, analizę raportów z incydentów oraz feedback od pracowników. 

Ewolucja, nie rewolucja – Sukces budowania kultury bezpieczeństwa opiera się na stopniowym wprowadzaniu zmian i ich konsekwentnym utrwalaniu. 

Droga do sukcesu: Przekonanie, umiejętności i możliwości  

Zmiana zachowań i budowanie nowych nawyków w zakresie cyberbezpieczeństwa to nigdy nie jest łatwy proces, wymaga on czasu i konsekwentnego wysiłku. W skrócie sukces zależy od trzech kluczowych czynników:  

1. Przekonanie: Pracownicy muszą wierzyć w znaczenie cyberbezpieczeństwa i swoją w nim rolę.  
2. Umiejętności:  Potrzebują wiedzy i umiejętności, aby identyfikować zagrożenia i reagować na nie.  
3. Możliwości:  Organizacje muszą zapewnić środowisko, które wspiera i zachęca do bezpiecznych zachowań.  

Dzięki takiemu podejściu, organizacje mogą stworzyć środowisko, w którym pracownicy nie tylko rozumieją cyberbezpieczeństwo, ale czują się zmotywowani i upoważnieni do aktywnego udziału w obronie organizacji przez cyber zagrożeniami.   

Czy szkolenie musi być nudne?  

w Trecom wdrażamy programy security awareness, które angażują pracowników i realnie podnoszą poziom cyberbezpieczeństwa. Nasza oferta obejmuje kilka podejść, które są zarówno skuteczne, jak i angażujące. 

Cyberedukacja – skuteczne szkolenia phishingowe i e-learning 

Krok 1: Kontrolowana kampania phishingowa 
Na początek przeprowadzamy testową kampanię phishingową, aby sprawdzić, na jakim poziomie jest świadomość pracowników w zakresie cyberzagrożeń oraz jak działają procedury zgłaszania podejrzanych wiadomości. 

Krok 2: Edukacja i szkolenia 
Następnie wdrażamy program edukacyjny, w którym uczymy najlepszych praktyk reagowania na podejrzane e-maile, procedur bezpieczeństwa oraz korzystania z dostępnych narzędzi. 
Szkolenia prowadzimy w trzech formatach: 

• e-learning – dla maksymalnej wygody pracowników, 
• szkolenia online na żywo, 
• szkolenia stacjonarne. 

Krok 3: Powtórna kampania phishingowa 
Po szkoleniach przeprowadzamy kolejną kontrolowaną kampanię phishingową, aby ocenić skuteczność edukacji i zidentyfikować osoby, które wymagają dodatkowego wsparcia. 

Krok 4: Raportowanie i optymalizacja 
Podsumowujemy wyniki, analizujemy poziom świadomości pracowników i rekomendujemy dalsze usprawnienia. Dodatkowo prowadzimy cykliczne kampanie przypominające, aby utrzymać wysoki poziom czujności w organizacji. 

Warsztaty i szkolenia z wykorzystaniem gry symulacyjnej „Cyber Bastion”

Dla tych, którzy wolą bardziej interaktywną formę nauki, oferujemy Cyber Bastion – symulacyjną grę decyzyjną, w której uczestnicy wcielają się w role osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo organizacji. 

Cyber Bastion zapewnia:  

• Realistyczne scenariusze ataków – możemy dostosować je do specyfiki danej firmy. 
• Zarządzanie budżetem – uczestnicy otrzymują określony budżet na zakup rozwiązań cyberbezpieczeństwa. 
• Dynamikę – w trakcie rozgrywki pojawiają się kolejne fazy ataku, a uczestnicy na bieżąco sprawdzają, czy ich strategia obrony działa. 

Strategiczne doradztwo i usługi cybersecurity 

W Trecom wspieramy organizacje nie tylko w edukacji, ale również na poziomie strategicznym: 

Pomagamy budować strategię cyberbezpieczeństwa – zarówno poprzez doradztwo strategiczne, jak i usługę Cisco as a Service, gdzie organizacja może „wynająć” Cisco na godziny. 

Wdrażamy rozwiązania cybersecurity – dostarczamy i implementujemy zaawansowane systemy zabezpieczeń. 

Monitorujemy bezpieczeństwo – oferujemy SOC jako usługę, czyli stały monitoring zagrożeń w organizacji. 

Przeprowadzamy audyty zgodności – pomagamy organizacjom spełniać wymogi norm i regulacji. 

Potrzebujesz pomocy w obszarze security awareness? Wypełnij formularz kontaktowy na dole strony, aby skorzystać z konsultacji w tym obszarze.  

Rozwiązanie zagadki – typosquatting

1. trecom.pl Oryginalna, prawdziwa domena 
2. trecоm.pl Zamiana litery “o” (ASCII) na “о” (cyrylica, U+043E) 
3. trеcom.pl Zamiana litery “e” (ASCII) na “е” (cyrylica, U+0435) 
4. trеcоm.pl Zamiana “e” i “o” na odpowiedniki cyryliczne 
5. treсоm.pl Zamiana “c” (ASCII) na “с” (cyrylica, U+0441) 
6. trеcоm.pl Zamiana “e” i “o” na cyryliczne + “c” na “с” (pełna podmiana)